Jak w Jaworznie dzieci pilnowały baranków i zajączków oraz o tym, że błogosławienie pokarmów może odbyć się także w Niedzielę Wielkanocną?

Święcone pokarmy, mają nam zapewnić przez cały rok płodność, obfitość, zdrowie oraz dostatek. Ze święconką wiąże się wiele tradycji, które powinno się zachować. Nie wszyscy wiedzą, że pokarmy możemy też poświęcić sami we własnym domu. Wtedy, zamiast w Wielką Sobotę, należy to uczynić podczas uroczystego śniadania w Niedzielę Wielkanocną.

Jeśli pokarmy święci się w Wielką Sobotę, umieszcza się je w koszyku udekorowanym gałązkami bukszpanu i przykrywa śnieżnobiałą serwetką. W koszyku powinny się znajdować chleb, jajko, sól, wędlina, chrzan i ciasto. Chleb jest symbolem Ciała Chrystusa, jajko – odradzającego się życia, zmartwychwstania i zwycięstwa Chrystusa nad śmiercią, sól to symbol prostoty życia oraz ochrony przed złem, wędlina zwiastuje płodność i dostatek, baranek to symbol ofiary. Tak przygotowaną święconkę święci się w kościele. Pierwotnie należało to robić nie w Wielką Sobotę, lecz w Niedzielę Wielkanocną przed rozpoczęciem śniadania. Zatem do dzisiaj można samodzielnie, przed spożyciem uroczystego śniadania wielkanocnego poświęcić pokarmy.

Przed święceniem, na świątecznym stole należy ustawić i zapalić świecę. Następnie głowa rodziny powinna odmówić modlitwę błogosławieństwa pokarmów i skropić je wodą święconą. Pierwotnie święcono wszystkie potrawy przygotowane na wielkanocne śniadanie.

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że zwyczaj święcenia pokarmów ma wczesnośredniowieczną tradycję, korzeniami sięgającą prawdopodobnie czasów pogańskich. Błogosławieństwo żywności zgodnie z tradycją sięga VII wieku, z chlebem i jajkami odnotowywano je od XII wieku. Obrzęd ten znany był w rycie mediolańskim, rzymskim i starohiszpańskim.

W dawnej Polsce święconkę ustawiano pod figurą Matki Boskiej. Wszystkie pokarmy, które miały być spożywane podczas niedzielnego śniadania, umieszczano w drewnianej niecce przyozdobionej białym, lnianym obrusem oraz zielonymi gałązkami. Pod świętą figurę przyjeżdżał ksiądz, który poświęcał jadło lub ludzie samodzielnie odmawiali błogosławieństwo i kropili żywność święconą wodą.

Wczoraj, w Wielką Sobotę odwiedziliśmy główną jaworznicką parafię - kolegiatę pw. św. Wojciecha i Katarzyny. Licznie zgromadzeni wierni, nieśli tradycyjną święconkę w koszykach udekorowanych bukszpanem i białymi serwetami. Najmłodsi parafianie mieli szczególną misję, zleconą przez księdza. Musieli... pilnować, aby z koszyczków nie uciekły im baranki i nie wykicały zajączki. Tak zaglądając wciąż, czy wszystko jest na miejscu, niektóre dzieciaki już podczas błogosławieństwa pokarmów zaczynały zajadać specjały z koszyczka. Dla części osób święconka była świątecznym prezentem dla najbliższych.

- Święconkę powiozę dziś dalej, do Anglii dla wnuczka. Oni teraz tam będą mieć I Komunię Świętą. Zgodnie z tradycją umieściłam w koszyku podstawowe pokarmy. Dołożyłam do tego różaniec i łańcuszek z medalikiem, aby i ten prezent ksiądz przy okazji poświęcił - opowiadała pani Janina Kuzior.