Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Podbóz KL Auschwitz-Birkenau, NeuDachs w Jaworznie. Zła sława obozu Speera

Grażyna Kuźnik
Albert Speer był nazistą. To on zaplanował budowę obozu w Jaworznie
Albert Speer był nazistą. To on zaplanował budowę obozu w Jaworznie wikipedia
Czerwiec 1943 roku był ważny dla Jaworzna. Wtedy właśnie Niemcy budują tutaj podobóz KL Auschwitz-Birkenau, "NeuDachs" nr 147. To miejsce, otoczone odtąd ponurą sławą aż do 1956 roku, pojawiło się najpierw w planach Alberta Speera, gdy został ministrem produkcji wojennej.

Speer był ważnym nazistą, tak przebiegłym, że w Norymberdze nie został skazany na karę śmierci. Udowodniono mu jednak po latach, że to przez niego obóz w Auschwitz wciąż się rozrastał, przybywało niewolników, a wojna trwała dłużej, pochłaniając setki tysięcy istnień. To on projektował krematoria.

Historia Jaworzna - czytaj teksty związane z przeszłością naszego miasta!

Niemcy od 1941 roku prowadzili wojnę na dwóch frontach. Elektrownia "Wilhelm" w Jaworznie pilnie wymagała zwiększenia dostaw siły roboczej. O robotników wołały okoliczne kopalnie, a obóz w Auschwitz nie mógł nadążyć zamówieniom na pracę więźniów. Ruch oporu w Auschwitz już po kilku dniach podejrzanych robót w okolicy kopalni "Dachs", przesłał do centrali polskiego podziemia meldunek:"Arbeitslager - Dąbrowa - Jaworzno - w przygotowaniu". Obóz postawiono w ciągu miesiąca. Firma EVO nie ukrywała jego celu, kpiąc ze swoich ofiar. Przed wejściem do obozu ustawiono figury trzech postaci: Żyd, ksiądz i inteligent zapraszają do lagru. A tam rządził między innymi osławiony kapo Bruno Brodniewicz. Tego sadystę spotkał zasłużony los, po wyzwoleniu został zlinczowany przez więźniów w Bergen-Belsen.

Podobozem "NeuDachs" kierował SS-Obersturmführer Bruno Pfütze, a załogę stanowilo około 300 esesmanów. Byli to w większości Niemcy z Chorwacji, Słowacji, Rumunii, Ukrainy oraz volksdojcze. Pilnowali szesnastu baraków pełnych ludzi. Dla spółki EVO, zarządzającej elektrownią Wilhelm i dla okolicznych kopalni pracowało ponad 3,5 tys. więźniów.

Jak ocenił później aparat bezpieczeństwa, który zaraz po wojnie wykorzystał obóz do swoich celów, lagier był zorganizowany dobrze, ale zaplanowany źle. Zdzisław Jędrzejewski, naczelnik więzienia w Jaworznie w latach 1951- 1955, pisał w "Przeglądzie Więziennictwa" (nr. 17) o obozie tak, jakby to był jakiś zwykły obiekt użyteczności publicznej :"Przy projektowaniu architektonicznych założeń obozu popełniono dwa zasadnicze błędy. Pierwszy to bliskość ruchliwej szosy, a drugi to fakt, że tak duży obóz nie może znajdować się w środku miasta."

Jaworzno na Facebooku. Koniecznie dołącz do nas i bądź na bieżąco z tym co dzieje się w mieście!

Naczelnik Jędrzejewski sugerował, że baraki można było zbudować w głębi lasu, obóz przesunąć poza miasto. Ale ogólnie lagier Speera spełniał wymagania nowej władzy. Naczelnik podkreśla, że "dużo czasu poświęcili obozowi ówczesny minister bezpieczeństwa oraz dyrektor departamentu więziennictwa". To oni w końcu orzekli, że właśnie tutaj po więźniach Ślązakach, volksdojczach i Łemkach z Akcji Wisła, powstanie jedyny w Europie obóz dla młodocianych więźniów politycznych.

Niemcy zlikwidowali obóz w styczniu 1945 roku. Więźniowie ruszyli w "Marszu Śmierci" do obozu Gross-Rosen. Wielu z nich zginęło na chwilę przed wolnością, Komendant Pfütze też zginął w tym roku Dzisiaj o pamięć wszystkich więźniów, wojennych i powojennych, starannie dba Miejska Biblioteka w Jaworznie.

* TO MUSISZ ZOBACZYĆ:

Juwenalia Śląskie 2012: program, wydarzenia, zdjęcia, filmy
Kanon książek śląskich: Debata Dziennika Zachodniego
* WEŹ UDZIAŁ W PLEBISCYTACH:
CHUDNIESZ - WYGRYWASZ ZDROWIE
NAJSYMPATYCZNIEJSZY ZWIERZAK ŚLĄSKIEGO ZOO

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na jaworzno.naszemiasto.pl Nasze Miasto