Jaworzno

W dniu Wszystkich Świętych warto odwiedzić nie tylko groby najbliższych. W Jaworznie jest wiele takich miejsc, gdzie pochowano ludzi o pięknej i ważnej dla miasta i kraju przeszłości. To na przykład żołnierze Armii Krajowej, działacze społeczni, duszpasterze oraz więźniowie Centralnego Obozu Pracy

Przełom października i listopada to czas, kiedy na cmentarzach robi się tłoczno. Przed dniem Wszystkich Świętych groby bliskich odwiedzić i uporządkować po prostu wypada. Warto też przy okazji obejrzeć zabytkowe nagrobki, a tych w Jaworznie nie brakuje.

Najstarszy cmentarz w Jaworznie powstał jeszcze w czasach średniowiecza. Położony był wokół dzisiejszej kolegiaty św. Wojciecha i św. Katarzyny. Wtedy w miejscu kolegiaty stał kościół parafialny. Dopiero w połowie XIX wieku cmentarz został przeniesiony.

- Nekropolię trzeba było przenieść, bo w sąsiedztwie kościoła powstawała droga. Chodzi o dzisiejszą ulicę św. Wojciecha - tłumaczy Przemysław Dudzik, dyrektor jaworznickiego muzeum.

Dziś cmentarz pechnicki leży między ulicą Grunwaldzką i Paderewskiego. Przed bramą wejściową, na małym przycmentarnym placyku, pochowanych jest 147 radzieckich żołnierzy, którzy polegli w dniach od 17 do 25 stycznia 1945 roku, podczas wyzwalania Jaworzna.

Bardzo stary jest też cmentarz w Szczakowej i ten również był przenoszony. Nekropolia pochodzi z 1790 roku, ale po wytoczeniu nowych ulic Polnej i Batorego cmentarz właściwie przestał istnieć. Około 1815 roku w Szczakowej powstała więc nowa nekropolia, tym razem przy ulicy Sobieskiego i Jaworowej. W najstarszych częściach tego cmentarza można jeszcze spotkać groby Austriaków, którzy zmarli w latach 1860-1918.

Do bardzo cennych pod względem artystycznym należy nagrobek Tadeusza Mikoszewskiego.

- To jeden z najstarszych nagrobków na cmentarzu w Szczakowej. To tak zwany pocztylion. Pochodzi z 1905 roku. Pochowany jest tam Tadeusz Mikoszewski, który był urzędnikiem pocztowym - mówi Agnieszka Zymonik z Miejskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych w Jaworznie.

O przeszłości urzędnika pocztowego ze Szczakowej dziś niewiele wiemy. Jego nagrobkiem zainteresowali się historycy dlatego, że był interesujący pod względem artystycznym.

- To bardzo piękny nagrobek, na którym wykorzystano między innymi postać anioła śmierci. Jednak nie tylko walory artystyczne zadecydowały o tym, że właśnie ten nagrobek zwrócił naszą uwagę. Postać urzędnika pocztowego doskonale wpisuje się w historię i tradycje Szczakowej - podkreśla Iwona Brandys z jaworznickiego muzeum. Parafialny cmentarz w Byczynie powstał natomiast w 1920 roku. Pochowano tam kilku żołnierzy, którzy polegli w pierwszych dniach września 1939 roku w Byczynie.

Ciekawy jest też cmentarz w Ciężkowicach. Zaplanował go doskonały architekt i ksiądz Andrzej Mroczek. To pierwszy proboszcz w Ciężkowicach. Dziś główna ulica w dzielnicy nosi jego nazwisko.

W jaworznickich lasach jest też miejsce pochówku więźniów Centralnego Obozu Pracy. To miejsce położone jest na południowy zachód od kopalni węgla "Jan Kanty", pomiędzy Osiedlem Stałym a Podłężem. Pomnik upamiętniający zmarłych odsłonięto tam w maju 1998 roku. W uroczystościach uczestniczyli wtedy ówczesny prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski i Ukrainy, Leonid Kuczma.

Na pomniku widnieje napis: "Zdało się oczom głupich, że pomarli, a oni trwają w pokoju". Na trzech tablicach wypisano dodatkowo w trzech językach - polskim, ukraińskim i niemieckim, jednakowej treści napis: "Pamięci Polaków, Ukraińców, Niemców, tych wszystkich, którzy cierpieli tu niewinnie, jako ofiary terroru komunistycznego, więzionych, zamordowanych, zmarłych w latach 1945-1956 w Centralnym Obozie Pracy w Jaworznie w hołdzie potomni".

Według księgi zmarłych Centralnego Zarządu Zakładów Karnych, w COP w Jaworznie w latach 1945-1949 zmarło około 10 tysięcy osób. Świadczy to o eksterminacyjnym traktowaniu więźniów.

Zwłoki ofiar początkowo chowano na cmentarzu w Jaworznie, później w pobliskich lasach.

Każdego roku przy pomniku Więźniów Ofiar Obozu Pracy w Jaworznie odbywają się uroczystości upamiętniające zmarłych, w których uczestniczą byli więźniowie obozu, władze Jaworzna, przedstawiciele placówek dyplomatycznych, delegacja Związku Ukraińców w Polsce, duchowni Cerkwi Prawosławnej, przedstawiciele społeczności żydowskiej i niemieckiej oraz jaworznicka młodzież.

W dniu Wszystkich Świętych trzeba też odwiedzić groby bliskich. Zaniedbane nagrobki, o których nikt nie pamięta, właśnie teraz rażą najbardziej. W czasie świąt na jaworznickich cmentarzach są tłumy.

- Na cmentarz przychodzę bardzo często. Kiedy tylko mogę, to rano idę na mszę do kolegiaty, a potem wstępuje na cmentarz. Robię porządki, chwilę tutaj posiedzę, pomodlę się. Cmentarz to niezwykłe miejsce. W obliczu tej tajemnicy, jaką jest śmierć, wszystkie moje codzienne problemy przestają mieć znaczenie. Tym bardziej dziwię się ludziom, którzy zaniedbują groby swoich bliskich, nie odwiedzają ich - mówi Maria Nędza z Jaworzna.

O cmentarze dba też Miejski Zarząd Nieruchomości Komunalnych. Kilka dni temu podpisano umowę na wykonanie ogrodzenia i bram w części centralnej oraz przy budynku administracyjnym na cmentarzu komunalnym Wilkoszyn. Koszt remontu to prawie 270 tys. zł. Równocześnie na wilkoszyńskim cmentarzu trwają prace obejmujące między innymi rozbudowę siedziby administracji, a także remont schodów głównych oraz placu przed wejściem na cmentarz.

Rok temu MZNK przeprowadził kapitalny remont budynku administracyjnego oraz kaplicy wraz z zagospodarowaniem terenu kwatery cmentarnej od strony południowej.

Dodatkowe autobusy i miejsca parkingowe

By ułatwić mieszkańcom dojazd do cmentarzy PKM wprowadzi kilka ważnych zmian w rozkładach jazdy. Przede wszystkim uruchomione zostaną dwie dodatkowe linie autobusowe.

Linia 380 będzie kursować 31 października i 1 listopada Autobusy tej linii będą jeździły na trasie Osiedle Stałe - Urząd Skarbowy - Leopold - Pechnik - Hotel Brojan - Centrum (Chełmońskiego / Stojałowskiego - Obrońców Poczty Gdańskiej) - Szpital - Wilkoszyn Rondo - Wilkoszyn - Wilkoszyn Cmentarz - Jeziorki Rondo.

Linia 381 będzie kursować 1 listopada
Autobusy z tym numerem będą jeździły trasą Szczakowa PKP - Szczakowa Cmentarz - Os. Gagarina - Góra Piasku - Górnośląska - Niedzieliska - Klub Relaks - Wiejska - Szczakowska - Os.Stałe - Kalinowa - Długoszyńska II - Os.Stałe Cmentarz - Długoszyńska II - Długoszyńska - Dąbrowa Narodowa Katowicka - Łubowiec Parking.

Linie 305 oraz 307 będą obsługiwać dodatkowe przystanki
W niedziele w godzinach od 9 do 17 obsługiwać będą przystanek Szczakowa Cmentarz. Nie będą natomiast zatrzymywać się na przystanku Szczakowa Przychodnia.

Linia 314 zostanie przedłużona
W niedziele dwa kursy tej linii zostaną przedłużone do Szczakowej PKP. Odjazd o 10:33 i 11:43 z Krakowskiej oraz 11:40 i 12:20 ze Szczakowej.

Linie 307 oraz 312 w niedziele 1 listopada przez cały dzień kursować będą jak w soboty Na pozostałych liniach obowiązywać będą niedzielne rozkłady jazdy.

Informacji na temat kursowania autobusów wszystkich linii w dniu Wszystkich Świętych udziela Dział Organizacji Transportu Miejskiego przy Miejskim Zarządzie Dróg i Mostów - tel. (032) 614 23 14 oraz dyspozytor Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej - tel. (032) 753 55 40. Informacje na temat godzin odjazdów i tras wybranych kursów można znaleźć również na stronie internetowej PKM pod adresem www.pkm.jaworzno.pl/

Uwaga na ulicy Paderewskiego

W dniu Wszystkich Świętych już od kilku lat ulica Paderewskiego stawała się jednokierunkowa. Takie rozwiązanie miało poprawić bezpieczeństwo ruchu w rejonie cmentarza pechnickiego. W tym roku takiej zmiany nie będzie. Ze względu na przebudowę ulicy Grunwaldzkiej w śródmieściu ruch na ul. Paderewskiego pozostanie dwukierunkowy. Również przy pozostałych jaworznickich cmentarzach obowiązywać będzie dotychczasowa organizacja ruchu.

Dodatkowe parkingi przy cmentarzu na Wilkoszynie

By ułatwić kierowcom parkowanie przy wjeździe na cmentarz na Wilkoszynie, Miejski Zarząd Nieruchomości Komunalnych wydzieli dodatkowe miejsce parkingowe przy budynku administracyjnym. Do tej pory korzystanie z wyznaczonego terenu było uzależnione od warunków atmosferycznych. Podczas ostatniego remontu miejsce, w którym staną samochody, zostało jednak utwardzone, więc błoto nie powinno utrudniać parkowania.