Dzisiaj przypada Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków

Każdego roku, 18 kwietnia świat obchodzi Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków, by w choć tak symboliczny sposób zwrócić uwagę na potrzebę troski o spuściznę minionych pokoleń.

UNESCO wpisało ten dzień, ustanowiony w 1982 roku, do rejestru stałych imprez, którym patronuje. Główne obchody w Polsce odbędą się tym razem w Lublinie i Zespole Pałacowo-Parkowym w Kozłówce. Na Śląsku uświetni je I Forum Dziedzictwa Kulturowego w Zabrzu.

Ochrona zabytków to jeden z podstawowych celów UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury), a prestiżowa lista światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, którą tworzy od lat, wspaniałym osiągnięciem. Znajduje się na niej obecnie ponad 830 obiektów, w tym 13 z Polski. Nie ma na niej ani jednego miejsca z woj. śląskiego, ale to nie oznacza, że nie mamy powodu do dumy. Spróbujmy sami stworzyć Śląską Listę UNESCO, godną szerszego upowszechnienia. O wskazanie najciekawszych i najważniejszych miejsc spytaliśmy osoby od lat związane z ochroną i promocją zabytków. Jak wynika z tych wypowiedzi, nie było to zadanie łatwe. Pytaliśmy o podanie kilku przykładów, tymczasem otrzymaliśmy długie wykazy. Wybory są niewątpliwie subiektywne i w żadnym wypadku nie ośmielamy się wartościować tej listy. Poza wszelką dyskusją są na niej: Jasna Góra, pocysterski zespół klasztorno-pałacowy w Rudach Wielkich, Radiostacja w Gliwicach, zespół pałacowo-parkowy w Pszczynie, warownie jurajskie na Szlaku Orlich Gniazd, wzgórze zamkowe w Będzinie, browar i muzeum w Tychach, zabytkowa kopalnia i sztolnia "Czarnego pstrąga" w Tarnowskich Górach, dom Mendelsohna w Gliwicach.

Prof. Ewa Chojecka zwróciła uwagę na urodę całych kwartałów miejskich, które mijamy w codziennym pośpiechu i nie dostrzegamy ich urody. Tymczasem zasługują one na promocję i naszą troskę.

Jeżeli ktoś nie zgadza się z tym wyborem, zachęcamy do zgłaszania swoich propozycji. Telefon: (32)358-21-51, [email protected]

Filmowy szlak

Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach od kilku miesięcy buduje portal z filmami o zabytkach naszego regionu. Dostępnych jest już ponad 30 krótkich obrazów pogrupowanych w kilku działach: archeologia, architektura, etnografia, sensacje i odkrycia, muzea, krajobrazy, zabytki techniki, galerie. W każdym z nich są już pierwsze filmowe prezentacje najciekawszych miejsc woj. śląskiego. W dziale "Krajobrazy" odnajdujemy Jurę Krakowsko-Częstochowską i wyszczerbione przez czas zamki w Mirowie, Bobolicach, Smoleniu, Ogrodzieńcu. W dziale: "Architektura" jest m.in. kościół św. Józefa w Zabrzu, dworzec PKP w Bielsku, Zamek Prezydenta w Wiśle, a wśród zabytków techniki - Królewska Huta w Gliwicach. Przewodnikami po tych miejscach są historycy sztuki, architekci, miłośnicy zabytków. Przedsmak tego interesującego programu opieki nad zabytkami poznać można na stronie internetowej Śląskiego Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach (www.scdk.pl), gdzie już znajduje się zapowiadany adres:

Inauguracja programu planowana jest na koniec kwietnia br. - Produkowane są kolejne filmy, ale chcemy też wykorzystać, za zgodą TVP, odcinki "Osobliwości" i "Spotkania z przeszłością", w których kiedyś prezentowałem zabytki Śląska - mówi dr Jacek Owczarek, dyrektor Centrum.

Nasza lista zabytków
Jacek Owczarek, dyrektor ŚląskiegoCentrum Dziedzictwa Kulturowego

• Grupa kościołów drewnianych (około 70).

• Zabytki dawnego pogranicza - od warowni jurajskich po fortyfikacje sprzed i z czasów II wojny światowej.

• Zabytki techniki i poprzemysłowe: podziemny skansen górnictwa węglowego "Guido" w Zabrzu, zabytkowa kopalnia i sztolnia "Czarnego pstrąga" w Tarnowskich Górach, kopalnia "Saturn" w Czeladzi, browar "Książęcy" i muzeum w Tychach, Fabryka zapałek i muzeum w Częstochowie, dawna huta (GZUT) i muzeum odlewnictwa w Gliwicach, Nikiszowiec i galeria Wilson.

• Architektura moderny XX wieku - drapacz chmur w Katowicach, kościół św. Józefa w Zabrzu, dom Mendelsohna w Gliwicach.

• Zamek Prezydenta RP w Wiśle.

• Gospoda w Niemcach (ob. Ostrowy Górnicze) - wspaniały zabytek stylu zakopiańskiego.

• Radiostacja w Gliwicach.

• Kościół parafialny w Tworkowie.

• wzgórze zamkowe w Będzinie.

• Zamek w Pszczynie i zameczek w Promnicach.

Paweł Dusza, miejski konserwator zabytków w Sosnowcu

• Katowice - osiedla Nikiszowiec i Giszowiec.

• Tychy - Muzeum Piwowarstwa.

• Tarnowskie Góry - sztolnia "Czarnego Pstrąga".

• Szlak architektury rezydencjonalnej: zespół pałacowo-parkowy Schoenów w Sosnowcu, Pałac Dietla w Sosnowcu, posiadłość Donnersmarcków w Świerklańcu, zameczek myśliwski w Promnicach, zespół pałacowo-parkowy w Koszęcinie, Zamek Sielecki w Sosnowcu, Willa Caro w Gliwicach, Pałac Mieroszewskich w Będzinie.

• Pszczyna - zespół pałacowo-parkowy.

• Będzin - wzgórze zamkowe.

• Zabrze - skansen górniczy "Królowa Luiza".

• Rudy Wielkie - pocysterski zespół pałacowo-parkowy.

• Sosnowiec - cerkiew prawosławna Wiery, Nadziei i Luby.

• Częstochowa - Jasna Góra.

• Bytom - średniowieczny układu urbanistyczny Starego Miasta.

Lech Szaraniec, dyrektor Muzeum Śląskiego

• Cieszyn - rotunda romańska z XI w.

• Siewierz - kaplica cmentarna św. Jana Chrzciciela.

• Bytom - gotycki kościół Wniebowzięcia NMP.

• Częstochowa - Jasna Góra.

• Góra Św. Anny - sanktuarium.

• Rudy Wielkie - pocysterski zespół klasztorno-pałacowy.

• Pszczyna - zespół pałacowo-parkowy.

• Pławniowice - pałac.

• Nakło - pałac.

• Cieszyn - starówka.

Maciej Kluss, dyrektor Muzeum Zamkowego w Pszczynie

• Żywiec - zespół zamkowy.

• Bielsko-Biała - Zamek Sułkowskich, kościół św. Stanisława.

• Rudy Wielkie - zespół klasztorno-pałacowy, kościół Wniebowzięcia NPM, park.

• Pszczyna - zespół pałacowo-parkowy.

• Częstochowa - Jasna Góra.

• Jura Krakowsko-Częstochowska - Szlak Orlich Gniazd.

• Zabrze - Skansen Górniczy "Królowa

• Tarnowskie Góry - Sztolnia Czarnego Pstrąga.

• Pławniowice - pałac.

• Pilica - kościół farny.

• Szlak Kościołów Drewnianych.

• Łany Wielkie - kościół parafialny.

• Sieroty - kościół parafialny (polichromia gotycka).

Ewelina Pokorska-Ożóg, miejski konserwator zabytków w Gliwicach

• Gliwice - Radiostacja.

• Gliwice - Ruiny Teatru Miejskiego.

• Zabrze - modernistyczny kościół św. Józefa, zaprojektowany przez Bohma.

• Katowice - gmach Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego.

• Gliwice - Dom Tekstylny Weichmanna realizowany przez Erica Mendelsohna.

Prof. Ewa Chojecka, historyk sztuki

• Racibórz - góra zamkowa z kaplicą zamkową.

• Rudy Wielkie - pocysterski zespół klasztorno-pałacowy.

• Bielsko-Biała - kwartał ewangelicki zwany "Bielskim Syjonem".

• Katowice - zespół dworców kolejowych - budowla stara i nowa z lat 70.

• Katowice - zespół architektury funkcjonalizmu międzywojnia (od ul. PCK, okolice katedry) wraz z gmachem Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego.