18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Życie i zagłada jaworznickich Żydów w filmie i na fotografii. Przyjdź zobaczyć wystawę!

Anna Zielonka
fot. zgromadzone przez muzeum miasta jaworzna
Czy wiecie, gdzie jest Pasternik? To właśnie tam spółka KWK chce zbudować kopalnię Mariola. Ale nie o tym chcemy tutaj napisać. Pasternik znajduje się pomiędzy Szczakową a Długoszynem i jest to bardzo malownicze miejsce, w którym jaworznianie chętnie spacerują. Kto by pomyślał, że właśnie tam w czasie wojny istniało żydowskie getto?

Zanim wybuchła wojna

Prawie 3 tysiące w Jaworznie i 400 w Szczakowej. Tyle wyznawców judaizmu mieszkało przed wojną na jaworznickich ziemiach . Obie prężnie działające wspólnoty podlegały gminie wyznaniowej w Chrzanowie.

Jaworzno na Facebooku. Koniecznie dołącz do nas i bądź na bieżąco z tym co dzieje się w mieście!

- Żydów można było spotkać na każdym kroku - stwierdza Barbara Stanek z Muzeum Miasta Jaworzna. - Mieli swój rabinat, synagogi, łaźnie rytualne, rozwinięte szkolnictwo wyznaniowe. Zasiadali w radach miejskich, prowadzili stowarzyszenia, działalność gospodarczą i społeczną.

W Jaworznie Żydzimieszkali głównie przy rynku. Tam stała również synagoga (dziś w tym samym budynku jest klub ze striptizem). Jaworznicki rynek był centrum dwóch kultur, nie tylko polskiej, jaworznickiej, ale również żydowskiej.

Życie do góry nogami

Nastał wrzesień 1939 roku. Hitlerowcy mordowali zarówno Żydów, jak i Polaków. Starozakonnym niszczyli synagogi, nakładali na nich wysokie kontrybucje. Zamykano żydowskie sklepy i warsztaty, odbierano majątki, nakazano noszenie opasek z Gwiazdą Dawida, wprowadzono reglamentację towarów. Niektórych deportowano na przymusowe roboty do Niemiec.

- Żydzi mieli zakaz odwiedzania aryjskich sklepów, restauracji i kina - kontynuuje Barbara Stanek. - Zabroniono im poruszania się po głównych ulicach i korzystania z publicznych kąpielisk. W Szczakowej nie wolno było im chodzić do parku dworcowego i lasu miejskiego, wzdłuż ulic Królowej Jadwigi, Żwirki i Wigury, Kilińskiego, Sobieskiego, Sportowej, Wąskiej, Kablowej i Cichej. W Jaworznie starozakonnym zakazano wchodzenia do parku przy budynku dyrekcji kopalni i poruszania się ul. Grunwaldzką, Kilińskiego, Szpitalną i Narutowicza.

Getto w Pasterniku

W lutym 1942 roku polskie rodziny z Pasternika musiały opuścić swoje domostwa. Hitlerowcy zasiedlili je Żydami z całej okolicy. Tak powstało getto przejściowe, które istniało pięć miesięcy. W zaledwie kilkunastu gospodarstwach w ogromnej ciasnocie mieszkało razem kilkuset Żydów. Panowały głód i choroby, w zimie doskwierał ostry mróz.

- Do likwidacji getta doszło 8 czerwca - opowiada Barbara Stanek. - Żydów podzielono na trzy grupy. Około 287 osób wywieziono do Auschwitz, 40 zdolnych do pracy wysłano do getta w Sosnowcu, 240 osób do getta w Chrzanowie. Uratowali się nieliczni - dodaje. Jak napisali Niemcy, jaworznickie ziemie stały się "wolne od Żydów" w lipcu 1942 roku. Ostatnie dwie żydowskie rodziny trafiły do Oświęcimia w 1943 roku.

"Pozostały po nich fotografie..."

To tytuł filmu autorstwa Barbary Stanek i Marcina Jani, który można zobaczyć w ramach wystawy "Życie i zagłada jaworznickich Żydów. 1939-1942". Powstała we współpracy z Iwoną Brandys, Sławomirem Śląskim i innymi pracownikami muzeum. Dokument jest warty zobaczenia. Projekcja może odbyć się w każdej chwili w godz. pracy muzeum. Wstęp 5 i 3 zł.

UWAGA! W okresie wakacyjnym co dziesiąty zwiedzający otrzyma książkę niespodziankę.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na jaworzno.naszemiasto.pl Nasze Miasto